بخش سیزدهم : پیروان خط چین
پس از فرار رهبران حزب توده به خارج از کشور تا سال 1337 حرکت مهمی در داخل از آنها دیده نمی شود.
بیژن جزنی در رابطه با وضعیت حزب از این تاریخ به بعد , در کتاب تاریخ سی ساله ی خود چنین می
نویسد:
,, از سال 1337 پس از کودتای عراق و سقوط رژیم سلطنتی در عراق, برخورد سیاسی و تبلیغاتی ایران
و عراق به یکدیگر , شبکه ها را به فعالیت زیادتری برانگیخت. این شبکه ها بطور کلی به سه دسته تقسیم
میشوند: اول شبکه هایی که مربوط به رهبری حزب توده بودند و خود را تابع رهبری خارج می دانستند.
دوم شبکه هایی که منکر صلاحیت رهبری خارج از کشور بودند و مستقلا عمل میکردند و گرچه به رهبری
اعتراض داشتند, بنحوی خود را وارث حزب توده دانسته و به درجات مختلفی در محیط خود دست به
فعالیت میزدند. این دسته شبکه ها بصورت گروهها و سازمان مخفی مستقل توده درآمدند.
سوم شبکه هایی که نسبت به حزب توده بطور کلی مخالفت شدیدی نشان داده و هدف اصلی خود را مبارزه
با حزب توده قرارداده و مدعی بودند که جریان اصیل مارکسیست- لنینیست ایران هستند,,.
با این تحلیل که بنظر نگارنده یک تحلیل واقعی از جریان آنروز حزب و وضعیت نیروهایش می باشد, در
آینده یی کوتاه جریانات م.ل. غیر وابسته و اصولی در بستر تاریخ مبارزاتی علیه شاه سر برآوردند که
بسیاری از آنها , شیوه های مسلحانه,, را برگزیدند. اما حزب نتوانست تا مقطع قیام ضد سلطنتی و تا باز
شدن فضای سیاسی کشور حرکت چندانی از خود نشان دهد. پس از قیام 22 بهمن و سرنگونی شاه حزب
توده دست به عضو گیری و کار تشکیلاتی گسترده در ایران زد و در ارتباط و نزدیکی با سیاستهای رژیم
آخوندی قرار میگیرد. رهبری حزب با دیدگاه حمایت از خط شوروی به مرتجعان حاکم نزدیک شده و تلاش
داشتند تا با سیاست تاثیر گذاری از بالا, در حاکمیت مشارکت نمایند. این همکاری تا سال 1363 به درازا
کشید و تقریبا در پایان این سال بود که رژیم آخوندی دست به تصفیه و سرکوب حزب زد.
– دومین گرایش در طیف نیروهای چپ مارکسیستی, طرفداران خط ,, چین ,, بودند که الگوی مبارزاتی
آنان ,حزب کمونیست چین,, بود. این طیف از مبارزان چپ به مبارزه مسلحانه علیه شاه در سطح روستا
ییان و دهقانان امید داشتند. تز آنها در این رابطه کار فکری و سیاسی در میان دهقانان با نشات گرفتن از
الگوی چین بود. به زبان دیگر برپایی ,, قیام دهقانی,,, زیرا بنظر این طیف ,, بافت جامعه ایران,, بدلیل
شکل نگرفتن سرمایه داری وابسته و بدلائل تاریخی, هنوز بافت ملوک الطوایفی و روستایی است و باید با
کار گسترده در بین روستائیان زمینه های قیام آنها و رسیدن به شهرها و سرانجام سرنگونی رژیم شاه را
میسر نمود. همچنین گروه های طرفدار این فکر معتقد بودند که ,, خطر شوروی در ایران بیشتر از
آمریکا,, است و اساس مبارزه باید حول محور افشاء گری علیه سیاست های اتحاد شوروی در ایران باشد.
دو حزب مائویستی بنامهای ,, توفان و سازمان انقلابی,, که پیرو این تز بودند , در عمل نتوانستند مبارزه
مسلحانه علیه شاه را راه اندازی نمایند. به گفته ی کارشناسان دلیل آن نیز این بود که پس از مرگ مائو,
سیاست رسمی چین بر پایه ی نزدیکی به شاه و تقابل با ,, سوسیال امپریالیسم شوروی,, قرار گرفت و تا
بدانجا پیش رفت که این کشور سیاست های تسلیحاتی دیکتاتور را ستود و از پیمانهای نظامی شاه حمایت
بعمل آورد.
سازمان انقلابی متشکل از جوانانی بود که در سال 1342 و عمدتا از حزب توده جدا شده و در اروپای غربی تحصیل می کردند. این گروه نخست از کوبا طرفداری می‌کرد اما بعدها که اختلاف بین چین و اتحاد جماهیر شوروی شدت گرفت، حزب توده را یک حزب تجدیدنظرطلب و اتحاد جماهیر شوروی را یک دولت سوسیال امپریالیست نامید. سازمان انقلابی در پی سفر کشاورز به چین, رسما در اروپای غربی پایه گذاری شد و پس از مدتی با مشارکت ,, پرویز نیکخواه,, به پیروان چین پیوست.
همچنین سازمان به زودی روابط مستحکمی با چین و آلبانی برقرار کرد و افرادی را برای کارآموزی در برنامهٔ فارسی رادیو پکن به چین فرستاد و انتشار «توده» و «ستاره سرخ» را در اروپای غربی آغاز کرد. « برخی از اعضای شاخص آن مهدی خانبابا تهرانی، کوروش لاشایی، بیژن حکمت، عباس میلانی »بودند.
پرویز نیکخواه از جمله فعالین کنفدراسیون دانشجویی در خارج از کشور بود که در سال 1342 به ایران بازگشت. وی نخست دستگیر ولی بعد از چند ماه از زندان آزاد میگردد و بلافاصله به استخدام دانشکده ی پلی تکنیک تهران در می آید. نیکخواه با گرد آوری چند تن از یاران قدیمی خود به تبلیغ ,, جنگ توده یی دهقانی ,, میپردازد. این گروه در پی ترور شاه در کاخ مرمربدست ,, سرباز قهرمان شمس آبادی,, شناسایی و دستگیر میگردند. نیکخواه تلاش زیادی بخرج میدهد تا این عملیات را بنام گروه خود ثبت کند ولی در این رابطه موفق نمی شود. وی در سال 1346 به خدمت ساواک شاه در آمد و ضمن ابراز ندامت به یکی از تئوریسین ها و شکنجه گران ساواک تبدیل میگردد. وی در فردای انقلاب ضد سلطنتی بجرم همکاری با ساواک دستگیر و اعدام گردید.
اما گذشته از وضعیت اسفبار نیکخواه که یقیننا هیچگونه ربطی به رشادت و قهرمانی های عناصر صادق و مبارز جنبش چپ ایران نداشته, دو جریان سازمان انقلابی و توفان تا سال 1356 موفق به حرکت چندانی نشدند و بغیر از انتشار نشریات ,, توفان و ستاره ی سرخ,, حرکت دیگری از آنها در ایران تا مقطع قیام ضد سلطنتی به ثبت نرسیده است. پس از انقلاب ضد سلطنتی پس از انقلاب، سازمان انقلابی نام خود را به حزب رنجبران ایران تغییر داد و نشریه رنجبر را منتشر کرد.، سازمان انقلابی نام خود را به حزب رنجبران ایران تغییر داد و نشریه رنجبر را منتشر کرد
ادامه دارد