مهرداد هرسینی
دولت نظامی آخرین برگ دیکتاتوری شاه
شاه که تا این زمان با دادن یک سری امتیازات و عقب نشینی ها, تلاش زیادی برای فرونشاندن خشم مردم
بخرج داده بود, اکنون آخرین برگ خود یعنی ,, دولت نظامی,, را بروی کار میاورد و ازهاری را مامور
تشکیل کابینه مینماید.
ازهاری طی نطقی که از رادیو تهران پخش شد به اوضاع بحرانی رژیم و چشم انداز سرنگونی شاه
اینگونه اشاره میکند:
,, چهره جامعه ما امروز به صورتی وحشتناک و نگران کننده یی تغییر کرده. در شهرها و
محل کسب و مدرسه و بانکها هجوم و حمله میشود. آتش سوزی همه را آشفته و نگران ساخته. بازرگانان
و اصناف بلاتکلیف, مستخدمین دولت در کمال ناراحتی, اقتصاد مملکت لنگ, مدارس و دانشگاهها تعطیل,
بازارها راکد, موج اعتصابها گسترده,,.
,, در دوران حکومت ازهاری، مأمورین نظامی در بعضی روزنامه‌ها مستقر شدند، کارکنان روزنامه‌های کیهان و اطلاعات به عنوان مهم‌ترین نشریات آن روز همراه با چند روزنامه دیگر به جمع اعتصاب کنندگان پیوستند، کارکنان رادیو تلویزیون دست از کار کشیدند و اکثر بانک‌های کشور نیز به‌علت اعتصاب کارکنان تعطیل شدند,,
در کنار سیاست چماق زده تا این زمان شاه دست به یکسری عقب نشینی هایی است که از آن جمله: پایان
دادن به سانسور مطبوعات, دستگیری هویدا و نصیری, داریوش همایون, منوچهر آزمون بهمراه 134تن
دیگر از صاحب منصبان دولتی و نزدیکان اش, افزایش حقوق معلمان, استقلال دانشگاهها, ممانعت ا ز
ریخت و پاش های و تجملات دولتی, آزادی زیارت اماکن متبرکه, تجدید اختیارات اوقاف, کم کردن فشارهای
مالیاتی و فرستادن فرح به زیارت عتبات در کربلا.
تا آخرین روزهای آبان موج اعتصابات تقریبا تمامی بازار, دانشگاهها, مدارس, تاسیسات
نفتی, بانکها, وزارتخانه ها, ادارات پست, راه آهن, مطبوعات, تاسیسات بنادر, رادیو و تلویزیون و
دخانیات را از کار انداخته بود. هرچه اعتصابات اوج میگرفت, آثار ضعف و تشتت در شاه نیز آشکارتر
میگردید. اکنون مردم دیگر به کمتر از سرنگونی راضی نبودند. در حالیکه اعتصابات کمر اقتصادی رژیم
شاه را شکسته بود, موج تظاهرات پیکره ی سیاسی رژیم را هدف قرارداه بود.
به موازات این مبارزات و جانفشانی ها در پشت پرده مذاکرتی بین امینی, سنجابی و پاره یی از آخوندهای
وابسته به دربار در جریان بود که در پی فشارهای اجتماعی این مذاکرات به شکست انجامید و دولت ,,
ائتلافی ,, مورد نظر رژیم عملا با شکست روبرو گردید.شاه به این نکته پس از انتصاب ازهاری اعتراف
نمود و گفت,, تنها زمانیکه معلوم شد کوشش هایش برای ایجاد دولت ائتلافی مثمر ثمر نیست, به استقرار
دولت نظامی تصمیم گرفته است,,. با شکست طرحهای پشت پرده از سوی جناح راست, اینبار این جناح
اکنون خط عوض کرده و برای دیدار خمینی, راهی پاریس میشود.در اواسط آبان سنجابی و بازرگان نیز به
پاریس رفته و به بهشتی و منتظری می پیوندند. ظاهرا دو نکته در دستور کار این دیدارها بوده, نخست راه
اندازی شورای انقلاب و دولت موقت و دوم تعیین تکلیف با سنجابی و طرح دولت ائتلافی.
بازرگان طی مصاحبه در این رابطه چنین میگوید:
,, اولین دیدار ما در محلی, در خانه یی که محل پذیرایی عمومیشان بود, صورت گرفت… ما سه نفری تنها
بودیم. آقای خمینی, آقای دکتر یزدی و بنده. ایشان در آنجا گفتند که میدانند یا فکر میکنند که به ایران بیایند
و چون مردم ممکن است از من راجع به انتخاب نمایندگانشان یا برای وزرا و هیئت وزرا در ایران بپرسند,
ومن شخصا آشنایی و سابقه زیادی ندارم و مدتی از ایران دور بوده ام و در موضوعات سیاسی و اجتماعی
هم زندگی نداشته ام, از شما میخواهم عده یی را ولی عده صرفا از نهضت آزادی نباشد, از خودتان باشند,
خودشان گفتند چه اشخاصی و اینها یک عده مبارز بوده باشند و هم مخالف شاه بوده باشند و هم عامل
فرایض دینی باشند, معرفی کنید. گفتم خیلی خوب ما بیست سی نفر انتخاب میکنیم, شما از بین آنها هرکدام
را خواستید گلچین کنید,,.
انقلاب ایران به روایت بی بی سی
,, بهشتی از طرف دارو دسته اش آمده بود. چون این حزب جمهوری را قبلا داشتند …… قرار شد که
من و آقای بهشتی واسطه بشویم بین آقای سنجابی که پاریس بود و اقای بازرگان…… آقای بازرگان صبح
رفت ایران. بعد آقای بهشتی گفت من کارهایم با اقای خمینی تمام کردم و من هم به تهران میروم. که بعد
شد آن شورای انقلابی که در ایران تشکیل شد. عرض کنم آقای دکتر سنجابی آمده بود با نیاتی که یک
دولت تشکیل بشود, دولت ملی و او به اصطلاح سامان بدهد امور را قبل از اینکه به هم بریزد همه چیز.
در اینجا قانع شد به اینکه نه کاری نمی شود کرد,,.
مصاحبه با بنی صدر همان منبع بالا
ادامه دارد