مهرداد هرسینی
قتل عام میدان ژاله بدستور شاه
ژاله خون شد
در رابطه با تظاهرات میلیونی در عید فطر نیز گزارش ساواک تعداد شرکت‌کنندگان را تنها « شصت هزار نفر از اقشار مذهبی» ارزیابی کرده بود , اما روزنامه اطلاعات در روز چهاردهم شهریور، شرکت‌کنندگان را سه میلیون نفر در سراسر کشور عنوان کرد
تنها چند روز پس از برگزاری راهپیمایی بزرگ عید فطر مردم از تپه‌های قیطریه تهران دست به یک راه پیمایی دیگر با هدف رسیدن به مرکز پایتخت در میدان ژاله زدند.
صبح روز 17 شهریورمردم بدون توجه به تهدید های رژیم به مصاف با شاه رفتند. بزرگترین تجمعات صبح زود در میدان ژاله تهران بوقوع پیوست. نخستین شعارها ساعات هفت صبح بلند شدند و متعاقب آن تیراندازی از سوی ارتش انجام گرفت. رژیم برای مهار و کنترل اوضاع از هلیکوپتر های توپدار نیز استفاده کرد.
از نخستین ساعات بامداد مأموران گارد و شهربانی و ساواک در میدان‌های مختلف و نقاط حساس شهر مستقر شدند. بر پایه گزارش ساواک « 95 درصد مغازه‌های خیابان‌ها و بازار تهران و شمیران و شهر ری تعطیل شدند.»
به گفته بسیاری از کارشناسان , تظاهراتی که یک روز قبل از آن در تهران با حضور بیش از نیم میلیون نفر انجام گرفته بود زمینه ساز مناسبی برای خیز مردم در 17 شهریور گردید.
تظاهرکنندگان شعارهایی مانند «مرگ بر شاه » و یا «شاه حرامزاده » سر میدادند و برای نخستین بار نیز خواستار تشکیل یک جمهوری شدند.
شاه همان شب دستور داد در 12 کشور حکومت نظامی برپا کنند. حکومت نظامی برای شهر های تهران, کرج, قم, تبریز, مشهد, اصفهان, شیراز, آبادان, اهواز, قزوین, جهرم, و کازرون پیش بینی شده بود. از جمله سران حکومت نظامی ارتشبد اویسی, قصاب تهران در سال 1342 بود که از سوی شاه مامور حکومت نظامی در تهران گردید.
وی در اعلامیه شماره 1 خود چنین می نویسد: ,, دولت شاهنشاهی ایران به منظور ایجاد رفاه مردم و حفظ نظم از ساعت 6 صبح روز جمعه 17 شهریور ماه 1357 مقررات حکومت نظامی اعلام نمود و این جانب به سمت فرماندهی نظامی تهران و حومه منصوب گردیده ام. بنابرین از کلیه ی اهالی محترم تهران و حومه انتظار دارم از انجام هرگونه عملی که مقایر با مقررات و قوانین حکومت نظامی باشد, خودداری نمایند. بدیهی است متخلفین از مقررات برابر قانون تحت تعقیب قرار خواهند گرفت. ساعت منع عبور و مرور از 21 تا 5 صبح یعنی 9 بعدازظهر الی 5 بامداد روز بعد تعیین میگردد.,
اطلاعیه فرمانداری نظامی تهران- اطلاعات 18 شهریور1357
ابعاد حمله و کشتار مردم در میدان ژاله بحدی بود که برای نمونه یک خبرنگار اروپایی صحنه را شبیه جوخه ی اعدام تشریح کرده بود . برساس تصاویر و فیلم های منتشره , سربازان و نیروهای گارد شاه بسوی معترضان نشسته و آتش گشوده بودند. در گیرهای مردم با ارتش تا بعدازظهر آن روز در میدان ژاله و حوالی ادامه داشت. مردم مرتب هجوم میاوردند, شعار میدادند, می آمدند جلو, آنها تیر اندازی میکردند. چهار نفر می افتاد, باز فرار میکردند در کوچه ها, باز دومرتبه یک قدری تیر اندازی کم می شد, باز می آمدند. تا حدود چهار و نیم بعدازظهر همینطور تیر اندازی و زد و خورد بود,,
انقلاب ایران به روایت بی بی سی
یک گزارش دیگر در این رابطه می نویسد : « در مناطق جنوبی تهران برای پراکنده کردن جمعیت از بالگردهای نظامی استفاده شد. یک روزنامهٔ اروپایی در این رابطه نوشت: این بالگردها «کوهی از اجساد متلاشی شده» را بر جای گذاردند.
در میدان ژاله، تانک‌ها که مردم را محاصره کرده بودند و از پراکنده کردنشان ناتوان بودند شروع به شلیک به سمت مردم کردند.
یک روزنامهٔ اروپایی در این رابطه نوشت: این بالگردها «کوهی از اجساد متلاشی شده» را بر جای گذاردند. در میدان ژاله، تانک‌ها که مردم را محاصره کرده بودند و از پراکنده کردنشان ناتوان بودند شروع به شلیک به سمت مردم کردند. بنا بر نوشتهٔ یک خبرنگار اروپایی، این صحنه به جوخه آتش شبیه بود که در آن افراد مسلح به انقلابیون بی‌حرکت شلیک میکردند
ایران بین دو انقلاب.
ادامه دارد